Zer dala eta dokumental bat, Anakotz?
Nire aitatasun esperientziagaittik, gure seme nagusixen herixotzengaittik. Gari haurdunaldixen galdu gendun 2014en, istripu bat lez izen zan. 2017xen Ekairen haurdunaldi oso gogorra eta gero, jaiotza traumatikue izen zan. Gurutzetan operatu egin biher izen ebien bihotzetik eta bertan hil zan. Gurutzetan jasan gendun tratue oso txarra izen zan eta Iratxe ondiño zesareako puntuekin eguela, borondatezko alta eskatu eta etxera bueltatu ginen. Bigarrenez, ume barik. 2020xen Inhar jaio jakun eta oin dokumental honi esker, nire bizipenei zentzu bat emoten deutsiedala sentitzen dot.
“Seme-alaba baten heriotza-galera aitaren ikuspuntutik” dau izenburue...
Iñaki Peña mediku paliatibistaren bittartez Aretxabaletako Arteman produktorarekin ipini nitzen harremanetan. Gidoi bat egin neban, nire ideie aurkeztu neutsien eta aurrera doie proiektue. Maiatzetik ekainera bittartien grabatuko da eta uztailien bukatu. Irailien proiektatzen hasteko asmue daukau. Dolu perinatalaz gain beste dolu batzuk be lantzen die dokumentalien. Hiru familixak emongo dabe euren testigantza; Mikel eta Irene, 3 egunekin hil zan Danelen gurasuek; Igor eta Yolanda, 6 urte eukezala leuzemiakin hil zan Agerren gurasuek eta Fernando eta Amaia, bihotzeko baten ondorioz hil zan 32 urteko Larraitzen gurasuek. Gure dolu-terapeuta izen da Izaskun Andonegi eta kasu bakotxeko Osakidetzako medikuek be emongo dabe euren testigantza dokumentalien. Helburu bi daukez proiektu honek, batetik aitaren momentue dala, aitak bere ikuspuntue emon daixela. Aitarena dolu desautorizatue dala esaten dau gure terapeutak, arrazionala. Amarena emozionala, beraz aitaren ikuspuntue atara nahi dogu arrazionaletik emozionalera. Eta bestetik, doluen dauezan familixei ikustaraztie holako herixotza baten ondoren lortu leikela bizitza duin bat eittie eta bakien egotie. Galera betiko da, baina bakie lortu leike..
Dolu desautorizatue, baztartue, ikusten ez dana dala dinozu aitarena…
Ni gure seme bakotxaren herixotzan aurrien bakarrik eta baztartute sentidu naz. Gizartiek amangana joten dau babesa emotera aitte ahaztute, hori sentidu dot nik behintzet. Gizonok sostengu gara, indderra eta kemenaren arketipue gara. Geuk babestu biher dogu ama, ahule dalako baina guztiz aldrebes dala uste dot nik. Ni markau ninddune, Ekai galdu gendun hurrengo egun baten mallabittar oso jator bat Iratxengana hurbildu, 2-3 minutu egon, eta niri begittu be ez egittie izen zan… ikusezin sentidu nintzen, baztertute, bakarrik. Entzun izen doguz “bueno, pasauko da, gogorrak zarie, etorriko da beste bat…” eta holako komentarixo mingarrixek. Ezjakintasunetik egitten die, intenzino txarrik barik, baina askotan hoba da keinu zintzo bat mile berba baino. Eta bizitzie aurrera doie edo inertziak erueten zaittu. Denpora batera lanera eta bakotxa bere arratsaldetako zereginetara bueltatu ginen. Ni astien arratsalde bitten bakarrik geratzen nitzen etxien, Iratxe abesbatzeko ensaiuetara eta kantatzera jueten zalako. Nire zereginek etxeko biherrak ein, jatekuek prestatu eta abar izeten zien, eta bide batez ardau kopatxo bat hartzen neban. Bigarrena hartzen nebanetan negarra etortzen jatan begire. Behin 6-7 izen zien arte. Mozkortu ein nitzen, Iratxe 22:00etan heldu zanien, lotsatute ohera juen nitzen. Hor konturetu nitzen barruen neuken mine ataratzeko alkohola erabiltzen hasi nitzela, ez asko, baina arriskue ikusi neban.
Eta orduen konturetu zinen laguntzie biher zendule?
Bai, Ekai galdu eta bi urtera. Nire mine atara, ulertu eta protagonista izetie biher neban. Izaskun Andonegi, dolu-terapeutarengana jo gendun Donostire, 2019xen hasi eta 2020 osue egin gendun. Ni oso berbatsue naz eta Izaskunek liburu bat idazteko esaten eusten. Neure gogoetak idazten dittut eta niretzako bake momentu bat da idazte hori, baina ez liburu bat. Dokumentalak dittut nahixago, adibidez Iñaki Otxoa de Olzarena oso politte da. Bertan esaten dau “heriotza bizitzaren parte da, bizitzak heriotza barik ez dauke zentzurik”. Terapian gengozala izen zan Inharren haurdunaldixe, 2020ko abuztuen jaixo zan. Iratxek ordureko bere bidie hasitte euken, Bidegin eta Esku hutsik elkartietan parte hartzen hasi zan eta hori bere bidie zan. Elkarte horreetan amak batzen ziren gehixen bat, aita bakanen bat baina gitxi. Ni oso kritiko izen nitzen horrekin, nun dau aita? Zer die honek, familien elkartiek ala amen elkartiek? Nik nire espazio bat biher nebala sentitzen neban. Aitarena dolu desautorizatu bat dala esaten dau Izaskunek, dolu arrazionala da eta amarena emozionala. Ondiño be tabu bat lez da aitaren dolue, plazaratu egin biher dala uste dot eta hori lortu nahi dogu dokumental honekin.
